STATİK PLAKA YÜKLEME DENEYİNİN TANITILMASI

            Taşıma gücü ve oturmanın yerinde doğrudan ölçülebildiği plaka yükleme deney düzeneği, zeminin üzerine oturan rijit bir plakadan, üstte yükün uygulandığı bir ölü yükten ve bu yükü alt plakaya aktaran bir kriko ile oturma (veya çökme) miktarını ölçen komparatörlerden oluşmaktadır (Şekil 1). Deney sırasında plakaya uygulanan yük ile plakanın yapacağı oturma komparatörler ile belirlenir. Elde edilen veriler ile yük-oturma ilişkisinden zeminin güvenle taşıyabileceği yük bulunur. Plaka yükleme deneyi, doğal zeminlerin taşıma gücünün belirlenmesinin yanı sıra günümüzde daha çok karayolu ve havaalanlarında dolgu sıkıştırma kontrolü amacıyla kullanılmaktadır. Plaka yükleme deneyi, üzerine çok büyük yapıların inşa edileceği zeminler için çok güvenilir sonuçlar vermese de özelikle dolgu yapılan zeminlerin kalitesi ve taşıma gücünün belirlenmesinde oldukça başarılı bir deneydir. Plaka yükleme deneyi, ilgili standartlarda DIN 18134, 1999; BS 5930, 1999; ASTM D1196, 1997; TS 5744, 1988 tanımlanmıştır. Genel olarak zeminin yapı genişliğinin 2 - 3 katı derinliğe kadar homojen olduğu, örselenmemiş zemin örneği alınamadığı veya çok güç alınabildiği durumlarda plaka yükleme deneyine başvurulmaktadır. 

 www.idmgeoteknik.com

        Plaka yükleme deneyi, kaya ortamlar üzerinde de uygulanmaktadır (Coates ve Gyenge, 1966; Gökay, 1988; Hobbs, 1975). Deneyin bazı dezavantajları da vardır. Bunlardan en önemlisi, etki derinliği problemidir. Plaka yükleme deneyinde etki derinliği, plaka çapının 2 katıyken, temellerin yük etki alanları çok büyük olduğundan homojen olmayan zeminlerde sonuçlar yanıltıcı olabilmektedir. Deney sonuçları, zeminin doğal yoğunluk ve rutubet miktarına bağlı olarak değişmektedir. Kumlu zeminlerde taşıma gücü temel boyutlarına göre değişiklik gösterdiğinden, yapılan plaka yükleme deneyi sonuçları, plaka boyutları ve temel boyutları arasındaki ölçek farkından dolayı yanıltıcı olabilir. Killi zeminlerde ise taşıma gücü temel boyutlarından bağımsız olduğu için, plaka yükleme deneyi gerçek temel için kullanılabilir fakat kısa süreli bir deney olduğu için, suya doygun kil zeminlerde oturmaya bağlı taşıma gücü hesabı yapılması uygun değildir.